Pobierz
najnowszy numer

Newsletter

Zapisz się do naszego Newslettera, aby otrzymywać informacje o nowościach z branży!

Jesteś tutaj

Projekt założeń do ustawy o monitoringu wizyjnym

Printer Friendly and PDF

leadW ostatnich latach powstało sporo kontrowersji wokół systemów monitoringu wizyjnego. Z jednej strony kamery są stosowane w celu zwiększenia poziomu bezpieczeństwa, a z drugiej – zdarza się, że sposób i miejsce ich zamontowania wpływają na utratę prywatności mieszkańców, ograniczając ich wolność osobistą. Dodatkowej pikanterii dodają tym dyskusjom portale informacyjne, komunikując, że materiały z systemów monitoringu wizyjnego mogą być wykorzystywane w działaniach operacyjnych służb naszego państwa. Powoduje to, że – wbrew idei monitoringu wizyjnego – systemy te są przez wiele osób traktowane jako narzędzie do inwigilacji.

Kamery towarzyszą nam wszędzie: na ulicach, dworcach, w sklepach, szkołach, klubach itp., jednakże zasady ich stosowania nie są opracowane w sposób jednoznaczny i kompleksowy. Poszukując regulacji prawnych dotyczących instalowania i wykorzystywania systemów monitoringu wizyjnego, można znaleźć jedynie odwołania do czynności wykonywanych przez służby zajmujące się bezpieczeństwem państwa lub porządkiem publicznym. Mowa tu o policji, Straży Granicznej, CBA, ABW, wywiadzie wojskowym, żandarmerii oraz straży gminnej. Znacznie mniej jest odwołań do uregulowań prawnych dotyczących podmiotów prywatnych.

Założenia do projektu Ustawy o monitoringu wizyjnym

Budowaniem systemów telewizji dozorowej zajmują się firmy zabezpieczenia technicznego, które działają na podstawie Ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia. Projektowanie systemów bazuje na normach branżowych, wśród których najważniejszą jest PN-EN 50132 – Systemy dozorowe CCTV stosowane w zabezpieczeniach, a w szczególności jej część 7: Wytyczne stosowania.

Zarówno wykonawcy, jak i administratorzy wizyjnych systemów dozorowych są zobowiązani do przestrzegania wielu innych przepisów (np. Kodeksu pracy), w tym również Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych – a to z tego powodu, że materiały z wizyjnego systemu dozorowego mogą służyć do identyfikacji osób fizycznych.

Mimo istnienia wymienionych ustaw i norm jest jeszcze wiele obszarów nieuregulowanych. Szczególną uwagę zwracali na to Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacje pozarządowe, np. Fundacja Panoptykon.

Z tego względu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych rozpoczęło dwa lata temu konsultacje branżowe dotyczące problematyki monitoringu wizyjnego i w ich efekcie 18 grudnia 2013 r. opublikowało projekt założeń do projektu ustawy o monitoringu wizyjnym. Założenia te są obecnie poddawane konsultacjom społecznym, a zgłaszane uwagi poszczególnych środowisk są publikowane na stronie ministerstwa: http://bip.msw.gov.pl/bip/projekty-aktow-prawnyc/2013/22768,Projekt-zalozen-do-projektu-ustawy-o-monitoringu-wizyjnym.html.

Przeciwko Wielkiemu Bratu

Wraz z opublikowaniem projektu założeń do projektu ustawy o monitoringu wizyjnym Ministerstwo Spraw Wewnętrznych przygotowało kampanię informacyjną pod hasłem „Ustawa przeciwko Wielkiemu Bratu” https://msw.gov.pl/pl/aktualnosci/11660,Przeciw-wielkiemu-bratu-ustawa-o-monitoringu-wizyjnym.html.

Zaproponowane przez MSW hasło „Ustawa przeciwko Wielkiemu Bratu” nie jest korzystne dla naszego środowiska, gdyż kładzie nacisk przede wszystkim na to, że kamery mogą być niewłaściwie wykorzystywane. Jest to trudne do zrozumienia, gdy analizuje się wypowiedzi policji oraz przedstawicieli MSW na temat skuteczności wizyjnych systemów dozorowych w wykrywaniu przestępstw oraz wzrostu poziomu bezpieczeństwa na terenach, na których zainstalowane są systemy monitoringu wizyjnego. Pomysłodawcom hasła prawdopodobnie chodziło o nośny slogan marketingowy i jako taki jest ono skutecznym, szeroko komentowanym narzędziem.

Zmiany wynikające z przygotowywanej ustawy o monitoringu wizyjnym

Proponowany zakres zmian jest przystępnie zaprezentowany w przygotowanym przez MSW spocie reklamowym: https://www.youtube.com/watch?v=XgP5K6P2o0c#t=87.

  1. Projektowana ustawa ma dotyczyć tylko otwartej przestrzeni publicznej i zamkniętej przestrzeni przeznaczonej do użytku publicznego.
  2. Ustawa określi prawa osób objętych monitoringiem wizyjnym.
  3. Przewiduje się, że prawo do kopiowania zarejestrowanego obrazu będą miały wyłącznie służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo i zachowanie porządku publicznego.
  4. Ustawa wprowadzi funkcję administratora systemu wizyjnego.
  5. Systemy monitoringu wizyjnego będą poddawane cyklicznej ocenie skuteczności ich działania.
  6. Ustawa wprowadzi zakaz stosowania atrap kamer w otwartej przestrzeni publicznej.
  7. Systemy przetwarzające obraz, czyli umożliwiające zestawianie obrazu z danymi osobowymi pozwalającymi na określenie tożsamości zarejestrowanej osoby, będą podlegały rejestracji w GIODO.
  8. Obszar objęty monitoringiem będzie musiał być oznakowany tablicami informacyjnymi zawierającymi piktogram oraz dane kontaktowe administratora monitoringu wizyjnego.
  9. Ustawa wprowadzi zakaz nagrywania dźwięku z jednoczesnym rejestrowaniem obrazu.
  10. Nie będzie można prowadzić monitoringu wizyjnego w miejscach, w których mogłoby to prowadzić do naruszenia godności człowieka.
  11. Ustawa wprowadzi przepisy karne dotyczące wymienionych obowiązków i obostrzeń.

Kwestie sporne związane z ustawą

Przedstawiony przez MSW projekt założeń do projektu ustawy o monitoringu wizyjnym zawiera zapisy, które spowodowały silną reakcję naszego środowiska. Należą do nich:

  1. Wprowadzenie minimalnego czasu archiwizacji 30 dni oraz maksymalnego czasu archiwizacji 90 dni. Zapisy te są krytykowane, ponieważ mogą powodować promowanie urządzeń niektórych producentów. Dodatkowo ograniczenia te nie są spójne z zapisami ustawy o ochronie danych osobowych.
  2. Sposób zdefiniowania w ustawie niektórych pojęć, np. kamera lub przetwarzanie obrazu. Definicje te mogą wykluczyć możliwość stosowania niektórych kamer (np. będących jednocześnie kamerami analogowymi oraz kamerami IP). Zalecane byłoby odwoływanie się do definicji znanych z normy PN-EN 50132.
  3. Zakaz udostępniania dźwięku zarejestrowanego wraz z materiałem wizyjnym. Wprowadzenie tego zakazu może ograniczyć możliwości zapobiegania przestępstwom i zwiększy koszty realizacji usług ochrony osób i mienia. Łączenie obrazu z dźwiękiem jest bowiem często wykorzystywane przy weryfikacji alarmów.
  4. Wprowadzenie funkcji administratora oraz oznakowanie obszarów objętych monitoringiem nowymi tablicami. Działania te spowodują dodatkowe koszty, które będą musieli ponieść użytkownicy systemów monitoringu  wizyjnego.
  5. Nieodpłatne udostępnienie wglądu do nagrań oraz umożliwienie wykonywania kopii nagrań dla organów bezpieczeństwa państwa oraz porządku publicznego.

Przepisy karne dotyczące obowiązków i obostrzeń wynikających z ustawy

Projekt założeń do projektu ustawy o monitoringu wizyjnym zawiera rozdział poświęcony przepisom karnym dotyczącym omówionych obostrzeń i obowiązków.

Karze grzywny będą podlegały: brak oznaczenia usytuowania kamery albo przestrzeni objętej monitoringiem, przechowywanie nagrań ponad 90 dni lub usunięcie nagrań przed terminem 30 dni oraz uniemożliwienie uprawnionym organom wglądu do nagrań lub wykonania kopii zarejestrowanego obrazu.

Karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku będą podlegały: nieumyślne udostępnienie obrazu osobom nieuprawnionym oraz niedopełnienie obowiązku zapewnienia technicznej i organizacyjnej ochrony odbieranego, rejestrowanego, odtwarzanego lub przetwarzanego obrazu.

Karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch będą podlegały: udostępnienie obrazu osobom nieuprawnionym, rejestracja obrazu wraz z dźwiękiem pozwalająca na słuchanie prowadzonych rozmów, instalowanie kamer w miejscach, w których narusza to godność osób objętych monitoringiem wizyjnym, prowadzenie monitoringu wizyjnego w sposób nieuprawniony, umyślne uszkodzenie archiwum w celu uniemożliwienia dostępu organom uprawnionym oraz bezprawne posługiwanie się kopiami zarejestrowanego obrazu pochodzącego z monitoringu wizyjnego.

Podsumowanie

W większości krajów UE przepisy regulujące monitoring wizyjny są zawarte w ustawie o ochronie danych. Często przepisy te znajdują się również w ustawie związanej z monitoringiem miejsc publicznych, ustawie dotyczącej ochrony prywatności w miejscu pracy oraz w kodeksie karnym. Natomiast prawa do korzystania z nagrań są określane na podstawie rozporządzeń w sprawie uprawnień organów śledczych.

Jak wynika z artykułu, nasza nowa ustawa o monitoringu wizyjnym przestrzeni publicznej odzwierciedla trendy obecne w innych krajach EU związane z poprawą prywatności obywateli


Daniel Kamiński

Zabezpieczenia 3/2014

Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie tekstów bez zgody redakcji zabronione / Zasady użytkowania strony